Kostenverhaal

Sinds de Wro zijn de gemeentelijke mogelijkheden tot kostenverhaal enorm verbeterd. Er worden veel anterieure overeenkomsten gesloten en soms worden de kosten publiekrechtelijk verhaald. Onder de Wro gebeurde dat door middel van een exploitatieplan. Onder de omgevingswet worden kostenverhaalsregels in het omgevingsplan opgenomen of in een vergunning voor een BOPA. Met kostenverhaal kunnen niet zomaar willekeurig kosten worden verhaald. Er gelden enkele beperkingen:

• Het moet gaan om de kosten van de grondexploitatie. Daarvoor geldt een limitatieve kostensoortenlijst. Deze is opgenomen in bijlage IV van het Omgevingsbesluit.
• In anterieure overeenkomsten mogen financiële bijdragen aan de ontwikkeling van gebieden worden opgenomen. Dit moet dan wel gebeuren op basis van samenhang, onderbouwd in de omgevingsvisie of in een omgevingsprogramma.
• Voor de publiekrechtelijke route gelden de PTP-criteria (profijt, toerekenbaarheid en proportionaliteit): het gaat om evenredige toerekening van kosten. Deze criteria gelden wettelijk niet voor anterieure overeenkomsten. In de praktijk blijken partijen er in onderhandelingen vaak toch wel (enige) rekening mee te houden.

Voor de toepassing van kostenverhaal maakt het verschil over welk gebied de kosten worden omgeslagen. Over het algemeen geldt: hoe groter het gebied, des te meer kosten binnenplans verevend kunnen worden. In de kostenverhaalsregels kunnen ook kosten worden opgenomen die voor een gedeelte van het kostenverhaalsgebied profijt hebben en toerekenbaar zijn aan het exploitatiegebied.

Soms komt het voor dat één of meer kostenposten niet via binnenplanse verevening toegerekend kunnen worden. Dat kan gebeuren als een gemeente redenen heeft om eerst een planologisch besluit voor de ene locatie te nemen en pas later één of meer planologische besluiten voor aanverwante locaties. In zulke gevallen kan worden bezien of deze kostenposten als bovenwijkse kosten kunnen worden toegerekend.

De PTP-criteria kunnen helpen om er een toedeling voor op te stellen. De vaststelling van een Nota kostenverhaal of Nota bovenwijkse kosten kan daarbij goede diensten bewijzen. Daarmee heeft de gemeente tegelijk ook een beleidsmatige en transparante onderbouwing van kostentoerekening. Als de gemeente daarbij ook beleid wil vaststellen voor de toerekening van financiële bijdrage aan de ontwikkeling van gebieden, kan het uitvoeringsdeel van zo’n Nota worden vastgesteld als omgevingsprogramma.

Schema Kostenverhaal van Metafoor

Metafoor is zeer actief op de toepassing van het verhalen van grondexploitatiekosten. Zowel onze planeconomen als onze juristen kunnen u op een deskundige manier van dienst zijn. We zijn hier op de volgende manieren mee bezig:

• Het opstellen van gemeentelijke grondexploitaties
• Het opstellen van berekeningen voor contractsonderhandelingen
• Het opstellen van kostenverhaalsregels in omgevingsplannen
• Het maken van een Nota kostenverhaal of een Nota bovenwijkse kosten danwel een omgevingsprogramma kostenverhaal en financiële bijdragen

Ook is er door medewerkers van Metafoor veel over dit onderwerp gepubliceerd in de vakliteratuur. Zie daarvoor het kopje ‘publicaties’.

Daarvoor hebben we ook het  ‘Schema Kostenverhaal‘ gepubliceerd, een schema wat u helpt bij het omgaan met de kostenverhaalsregeling onder de Omgevingswet. Het maakt de complexiteit rondom (de vormgeving van) het publiekrechtelijk kostenverhaal inzichtelijker en begrijpelijk, en helpt u stap voor stap bij het opstellen van een (schaduw-)exploitatieopzet van de kostenverhaalsregels.

Het schema bestaat feitelijk uit twee versies: een versie voor de toepassing van het integrale model van kostenverhaal (‘met tijdvak’) en van het organische model (‘zonder tijdvak’).

Alle gemeenten en provincies hebben het Schema Kostenverhaal ontvangen. Heeft dit schema u onverhoopt niet bereikt, dan sturen wij u graag een poster toe. Ook het schema Kostenverhaal onder de Wro is nog beschikbaar.

Voor referenties verwijzen we naar onze producten “Grondbeleid’, ‘Grondexploitatie’, ‘Grondexploitatiewet’, ‘Exploitatieplan’, meerdere van onze projecten onder ‘de kopjes ‘Planeconomie’ en ‘Ruimtelijk juridisch advies’.