Onteigenen is vaak een noodzakelijk kwaad bij een project op het gebied van ruimtelijke ontwikkeling. De aanleg van een nieuwe weg, (delen van) een winkelgebied, een woonwijk of een bedrijventerrein zijn voorbeelden van situaties waarin grond wordt onteigend door de overheid ten faveure van het grotere belang. 

De overheid, bijvoorbeeld een gemeente, heeft de bevoegdheid om grond te onteigenen, mits het algemeen belang aantoonbaar wordt gediend. De Onteigeningswet stuurt aan op onteigening middels de minnelijke procedure, waarbij de partijen er onderling uit komen en er zo eigenlijk een reguliere verkoop tot stand komt. De minnelijke regeling biedt niet altijd soelaas, want vaak zijn de partijen het niet eens. Een veel voorkomende situatie is dat de biedingen vanuit de overheid lager zijn dan het bedrag wat uit taxaties en het formele onteigeningsprocedure voortkomt. Een andere mogelijkheid is dat de eigenaar over gaat tot zelfrealisatie; de eigenaar heeft daar recht op en zal niet worden onteigend, indien hij kan aantonen dat aan de nieuwe gewenste bestemming zelf invulling kan geven (al dan niet met externen).

Een gemeente kan een onteigeningsprocedure starten, waarbij de belanghebbenden uiteraard ook de mogelijkheid krijgen om zienswijzen tegen de geplande onteigening in te dienen. Middels de administratieve procedure kan de gemeente een Koninklijk Besluit verkrijgen en kan men de gerechtelijke fase in gaan. Deze procedure wordt vaak door zowel gemeenten als private en particuliere partijen als ingewikkeld beschouwd, en omdat de belangen zo groot zijn, is het vaak verstandig dat men zich laat bijstaan door een deskundige jurist. Metafoor kan partijen bijstaan in de administratieve fase van de onteigeningsprocedure.

Ook met betrekking tot de schadeloosstelling (in de gerechtelijke fase) is het verstandig deskundig advies in te winnen. Volgens jurisprudentie moet de onteigende na de onteigening in dezelfde vermogens- of inkomstenpositie zijn als voor het moment van de onteigening, en dat brengt natuurlijk discussie met zich mee.